Ո՛չ միայն համայն Հայ ժողովուրդը եւ Ֆրանսան, այլ համայն աշխարհը կ’ողբայ Շառլ Ազնաւուրին կորուստը։ Իրաւամբ համա՛յն աշխարհ, որովհետեւ ան եւ անոր երգերը համաշխարհային արժէքներ են։ Անկորնչելի արժէքներ որոնք յաւերժագիրն են ֆրանսահայ երգիչին որ նկատուեցաւ «դարուն արուեստագէտը, որովհետեւ հոկտեմբեր 3-4-ի գիշերուան ընթացքին, 94 տարեկանին ան միայն ֆիզիքապէս հրաժեշտ տուաւ այս աշխարհին, ուր յաւերժ ներկայութիւն պիտի ըլլայ, իր «Les émigrants»-ներով, «La Bohème»ներով, «She»ներով, «Sur ma vie»ներով, «For me… formidable»-ներով, «La mamma»ներով, «Emmenez-moi»ներով, «Les comédiens»ներով, «Il faut sa- voir»ներով, «Pour toi Arménie»ով եւ դեռ այն 1300 երգերով, որոնցմէ իւրաքանչիւրը բանաստեղծական շունչով արտայայտուած եւ ապրուած կեանքի ու սիրոյ վկայութիւններ, յուշեր են, պատմութիւն եւ նաե՛ւ պատգամներ եւ որոնք զինք դարձուցին երգարուեստի առասպելը եւ մեր՝ Հա՛յ ժողովուրդին պարծանքը։
Արդարեւ, Ազնաւուր եղաւ ոչ միայն դարուն մեծատաղանդ երգիչն ու երգահանը, Ֆրանսայի անգերազանցելի «շանսոնիէ»ն, շարժանկարի դերասանը, անապակ սիրոյ, բարութեան ու բարեգործութեան խորհրդանիշը, դիւանագէտը, այլ ցեղասպանուած հայ ժողովուրդի վերածնունդին վկայութիւնը եւ անոր արդար տենչերուն ու ձգտումներուն թարգմանը միջազգային բեմերէն, հպարտութեամբ ինքզինք հռչակելով որքան ֆրանսացի, նոյնքան Հա՛յ, «100 առ հարիւր ֆրանսացի եւ 100 առ հարիւր Հա՛յ» ինչպէս ինք կը սիրէր ըսել։ Իր արմատներուն կառչած ֆրանսացի էր։
Հազիւ 13 տարեկան պատանի էի երբ 1950-ին, երիտասարդ Ազնաւուրի մէկ ելոյթէն ետք Սինեմա «Տիւնիա»ի մէջ, բախտը ունեցայ բեմի քուլիսներուն մէջ անոր հետ հայերէն երկու խօսք փոխանակել փորձելու։ Չյաջողեցայ։ Կը շտապէր։ Հազիւ ժամանակը գտաւ ստորագրելու պատանեկան յուշատետրիս մէջ։ Չէի գիտեր որ ապագայ աշխարհահռչակ երգիչը, «Ազնաւուր Երեւոյթը« պիտի դառնար ան։ Բայց անոր հանդիպելու երկրորդ բախտաւորութիւնը ունեցայ 1971-ին, մամուլի ասուլիսի մը ընթացքին, որ կազմակերպուած էր Ժպէյլի փառատօնի շրջագիծէն ներս Ազնաւուրի ելոյթին առթիւ, «Շօ պըզնէս»ի «քամիքազ»ը նկատուած Թորոս Սիրանոսեանին կողմէ։ Իր արմատներուն կառչած «որքան լիբանանցի նոյնքան հայ« մը։ Ասուլիսի աւարտին, ուրախութիւնս մեծ եղաւ արդէն մեծ հռչակ վայելող ֆրանսացի «շանսոնիէ»ի բերնէն կտրատուած հայերէնով լսել հայերէնով ուղղածս մէկ հարցումին պատասխանը։ Այդ պահուն, չէի մտածեր անգամ որ այդ կտրատուած հայերէնով խօսող ֆրանսացին քանի մը տասնեակ տարիներ ետք բանիւ եւ գործով ցոյց պիտի տար որ նաե՛ւ զտարիւն հայրենասէր ու ազգանուէր Հա՛յ է։ Հա՛յ՝ որ պիտի դառնար համաշխարհային բեմերէն հնչող Հայութեան ձայնը։ Հա՛յ՝, որուն Ֆրանսայի եւ Հայաստանի ղեկավարներու մասնակցութեամբ Փարիզի Հաշմանդամներու Տան (Hotel des Invalides) յուղարկաւորութեան մեծաշուք արարողակարգը պիտի դառնար իր կրկնակ ինքնութեան մատուցուած պատիւ մը։
ՍԱՐԳԻՍ ՆԱՃԱՐԵԱՆ
Գրութիւնը որ պիտի հրատարակուի յաջորդ թիւով՝ Շառլ Ազնաւուրի տաղանդի մասին բանաստեղծ Աբրահամ Ալիքեանի ուղղիղ 50 տարի առաջ, 1968-ին, կատարած մարգարէաշունչ վկայութիւնն է։ Ան նախաբանն է Ազնաւուրի մինչ այդ թուականը ծանօթ երգ-բանաստեղծութիւններու կամ բանաստեղծութիւն-երգերու հայերէն թարգմանութեան՝ զոր կատարած է բանաստեղծը եւ հրատարակած «ՍԷՐ ՍՐՏԻ ՉԱՓՈՎ» (L’amour a fleur de Coeur) խորագրեալ գրքոյկով մը, որուն խորագրին յաջորդող էջին վրայ տպագրուած է Ազնաւուրին հետեւեալ երկտողը .-
«Ֆրանսերէն լեզուով գրող մի հայի համար ի՜նչ երջանկութիւն է իմանալ որ իր երգերը թարգմանվել են իր նախնյաց լեզուով։ Նամանավանդ, ի՜նչ հպարտություն»։
